Μαζί με την οικονομική κρίση, και ως περίπου μοιραίο επαγόμενό της, τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα ζούμε την πολιτική (και, κατά την εκτίμησή μου, κοινωνική) έκρηξη της νεοναζιστικής πολιτικοβιωτικής πρότασης της Χρυσής Αυγής.

Όπως γνωρίζεις, σε αντίθεση με τη μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων, εγώ γνωρίζω από παλιά τη Χρυσή Αυγή: εδώ και χρόνια έχω ασχοληθεί μαζί της με κείμενά μου και είμαι ποικιλότροπα επικηρυγμένος ως «ανθέλληνας», «προδότης διανοούμενος», «αντίχριστος πορνογράφος» στα λογής έντυπα και στις ιστοσελίδες που εκτρέφονται γύρω της (ο ίδιος ο γενικός γραμματέας της, Ν. Μιχαλολιάκος, με στοχοποιούσε επώνυμα και επί χρόνια σε ενυπόγραφα άρθρα του). Όλα αυτά τα χρόνια, λοιπόν, έγραφα πως η Χρυσή Αυγή δεν ήταν γραφική «παραδοξότητα» των καιρών, αλλά μια κοινωνική έκφανση που σχηματοποιούνταν μέσα στο υπογάστριο της κοινωνίας και θρεφόταν από τον κυρίαρχο ρατσισμό, το λαϊκισμό, το γηπεδισμό, τη δοξολογία της βίας και τον ανορθολογισμό της «αγανάκτησης». Και την τελευταία τριετία ήταν σαφές πως όλοι όσοι τζόγαραν στα αντανακλαστικά της οργής (η αριστερά, ο δήθεν «αναρχικός χώρος», η πολιτική μισαλλοδοξία των ΜΜΕ, τα πολιτικά κόμματα της δημαγωγίας, ο λαζοπουλισμός της «λαϊκής θυμοσοφίας») υπήρξαν ο ομφάλιος λώρος που γιγάντωσε τη Χρυσή Αυγή· κάπως έτσι η οικονομική κρίση έβγαλε στην επιφάνεια ένα ήδη σχηματισμένο τέρας. Η συνέχεια έμοιαζε αναμενόμενη: η Ιστορία (εν προκειμένω, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης) μας διδάσκει πως, όταν η οικονομική απόγνωση και η κοινωνική απελπισία αναλαμβάνουν τα πολιτικά ηνία, τα πρόβατα διαλέγουν την αγέλη τους. Και σε αυτόν τον εφιαλτικό διαγωνισμό τρόμου, η Χρυσή Αυγή αποδεικνύεται αυτή που μπορεί να υπηρετήσει το παράλογο μίσος πιο ολοκληρωμένα από τους άλλους, να μιλήσει με πράξεις κάνοντας τον πολιτικό λόγο πληκτικό παρεπόμενο, να πάει τη διαδρομή του τρόμου μέχρι το τέλος της.

Ως πολιτικό σχήμα, η Χρυσή Αυγή ακολουθεί την επικοινωνιακή πρακτική του Χίτλερ: απόλυτα απλοϊκά και εξωφρενικά μηνύματα αυτιστικού μίσους, έμφαση στην κακία (που είναι απείρως πιο κατανοητή από την καλοσύνη), ιερουργία στον τρόμο και στη βία (που είναι λυτρωτικά εύκολη σε σχέση με τη συνύπαρξη), εν τέλει υπόσχεση μιας «οριστικής απάλειψης των ανθρώπινων προβλημάτων» διά του χειρουργικού φόνου (δεν είναι τυχαίο πως αποκαλούν τους μετανάστες «καρκίνωμα» – ακριβώς όπως ο Χίτλερ του Εβραίους). Η πρόταση αυτή είναι διαχρονικά κυρίαρχη σε κοινωνίες απελπισίας και φτώχιας: οι απελπισμένοι νέοι θα βρίσκουν ταυτότητα (επί της ουσίας, θα ταυτοποιούν τον τρόμο τους) εντασσόμενοι στις γραμμές τους, θα συγκροτούν τάγματα εφόδου, θα σφάζουν όποιον θεωρούν «εχθρό», «ξένο» και «προδότη», θα δέρνουν όποιον εκφράζει αντίλογο, θα ουρλιάζουν «Ελλάδα, ρε» σε κάθε απόπειρα λογικής διερώτησης και ο «απλός κόσμος» θα τους χειροκροτεί – «επιτέλους», θα λένε, «κάποιος λέει τα πράγματα με το όνομά τους» (που επί της ουσίας είναι μη όνομα). Αυτός ο απλός κόσμος είναι η πολιτική στοχοθεσία των νεοναζί: είναι ο ίδιος κόσμος που επί χρόνια βρίζει μανάδες αντιπάλων στα γήπεδα, θεωρεί πως η μόρφωση είναι ξιπασιά, πως η τέχνη είναι πληγή και χειροκροτεί περιχαρής τον Λαζόπουλο. (Ας πούμε, δεν είναι τυχαίο πως ο γηπεδικός κόσμος θεωρεί διαχρονικά τον on air ξυλοδαρμό μια «αληθινή πράξη» μέσα στην «ξεφτίλα των ψεμάτων»: είναι χαρακτηριστικό πως ένα μεγάλο μέρος των νέων σήμερα, όταν βλέπουν έναν ξυλοδαρμό στο δρόμο ή στην τηλεόραση, κραυγάζουν με ηδονή «σούτια», δίχως καν να τους νοιάζει ποιοι δέρνουν ποιους.)

Για να προσεγγίσουν πολιτικά αυτόν τον εφιαλτικά πλειοψηφικό απλό κόσμο, τα μέλη της Χρυσής Αυγής υιοθετούν με εξαιρετική επικοινωνιακή επιτυχία έναν ακτιβισμό διάδοσης της φρίκης, τύπου Ταγμάτων Εφόδου του Ρομ, μπολιασμένο με αρκετή δόση από τη Χαμάς: τον τελευταίο μήνα βλέπουμε τους βουλευτές και τα στελέχη της να διοργανώνουν «επιθεωρήσεις της νομιμότητας» και να «επιβάλλουν ποινές» διά της τρομοκρατίας, του ξυλοδαρμού και της καταστροφής – ενώ την ίδια ώρα μαγνητοσκοπούν τις δράσεις τους, αποκτώντας νέους οπαδούς στο youtube. Πολύ γρήγορα, όταν νιώσουν ότι το μπορούν, θα αρχίσουν και να σκοτώνουν on air μετανάστες αλλά και «εκπροσώπους της πολιτικοοικονομικής σαπίλας» ή και «βρομερούς προδότες διανοούμενους» – και τότε ο απλός κόσμος θα είναι και πάλι έτοιμος να τους (ξανα)χειροκροτήσει και να πει χασκογελώντας «καλά τους κάνανε».

Πώς αντιμετωπίζεται ετούτη η μηχανή μίσους, διακηρυγμένου τρόμου και εξαγγελλόμενου φόνου; Η απάντηση είναι ανυπόφορα απλή: δεν αντιμετωπίζεται – με τον ίδιο τρόπο που δεν αντιμετωπίζεται ο απλός κόσμος όταν είναι δυστυχισμένος. Ένα μόνο παράδειγμα: στα εξακολουθητικά ποινικά εγκλήματα εκ μέρους των νεοναζιστικών ταγμάτων εφόδου, η (κατά τεκμήριο) συντεταγμένη Πολιτεία θα προσπαθήσει να προστατεύσει την ανθρώπινη ζωή χρησιμοποιώντας αστυνομική βία. Αυτό ακριβώς επιδιώκουν και οι «επιτελείς» της Χρυσής Αυγής: γνωρίζουν καλά πως η βία της Πολιτείας σε βάρος τους θα τους καταστήσει «ήρωες» στα μάτια του απλού κόσμου και θα λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά για την εξάπλωση της πολιτικής επιρροής της (ας θυμηθούμε την επιρροή του Χίτλερ πριν και μετά το πραξικόπημα του Μονάχου και τη φυλάκισή του το 1924). Πολλοί μιλούν για νομική αντιμετώπιση του hate speech (που ήδη προβλέπεται στην ελληνική νομοθεσία εδώ και δεκαετίες)· είμαι εναντίον της απαγόρευσης του λόγου του μίσους: ο πολιτικός φιλελευθερισμός, στον οποίο πιστεύω, επιβάλλει την ελευθερία κάθε άποψης, ακόμη και της πιο αποκρουστικής – επιπλέον, για τους λόγους που εξήγησα παραπάνω, πιστεύω πως η κάθε απαγόρευση του λόγου του μίσους τον πολλαπλασιάζει και τον γιγαντώνει.

Μπορεί να ρωτήσει κανείς: Τι απομένει; Η ανυποχώρητη ελευθερία από τον τρόμο που σπέρνουν ως έσχατο ανάχωμα αντίστασης. Και η δημιουργία απέναντι στην καταστροφή, η αγάπη απέναντι στο μίσος. Ίσως να φαίνεται πληκτικά ρομαντικό (ή και στείρο ευχολόγιο, αδειανό από νόημα), αλλά νομίζω πως αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική πρόταση. Εξηγούμαι: η Χρυσή Αυγή υπάρχει μέσα στον τρόμο που προκαλεί (σαν τα τέρατα των παλαιών και σύγχρονων μυθολογιών). Η μόνη ζωτική άμεση αντίδραση απέναντί της είναι να μην επιτρέψουμε σε τούτο τον τρόμο να μας βουβάνει, να μην τους φοβηθούμε επειδή μας απειλούν, να εκφράσουμε με κάθε τρόπο τη δημοκρατική, νόμιμη και μη βίαιη (το τονίζω αυτό) αντίδρασή μας, δίχως να σκεφτούμε πως θα μας τρομοκρατήσουν, θα μας δείρουν ή θα μας σκοτώσουν. Αυτό θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο με τον καιρό – καθώς ο απλός κόσμος θα αποδέχεται όλο και περισσότερο τον εφιάλτη. Έχουμε, λοιπόν, το χρέος να επαναλαμβάνουμε στους εαυτούς μας και στους συμπολίτες μας: Μην γίνεστε απλός κόσμος που χειροκροτά τα εγκλήματα των ναζιστών, θυμηθείτε πως ο απλός κόσμος που χειροκρότησε τον Χίτλερ οδήγησε τη Γερμανία (και τον κόσμο ολόκληρο) στη μεγαλύτερη καταστροφή της Ιστορίας και πως οι γενιές που ακολούθησαν ντρέπονται εξακολουθητικά για τους προγόνους τους. Ετούτη η ελευθερία από τον τρόμο είναι προϋπόθεση – μα από μόνη της δεν αρκεί. Η Χρυσή Αυγή (που ταυτοποιείται προτείνοντας το μίσος και την καταστροφή) σε μακροπρόθεσμο επίπεδο αντιμετωπίζεται μόνο με την ευτυχία και την ευημερία της κοινωνίας: άνθρωποι που νιώθουν ευτυχισμένοι (: που νιώθουν ασφαλείς, δημιουργικοί, ερωτεύσιμοι – εν τέλει, άνθρωποι που νιώθουν πως έχουν τη δυνατότητα επιλογών για τη ζωή τους) μπορούν να σκεφτούν πως η καλοσύνη είναι ομορφότερη από την κακία και η αγάπη ομορφότερη από το μίσος. Άνθρωποι που νιώθουν ευτυχισμένοι μπορούν να αντιληφθούν πως μέσα στη ματαιότητα της ζωής αξίζουμε κάτι περισσότερο από τον τρόμο, τη βία και την ιερουργία του θανάτου – μπορούν να σκεφτούν πως οι άνθρωποι εκπληρωνόμαστε με ανθρώπους και όχι με μαχαίρα, σιδερολοστούς και σφαίρες. Αντιλαμβάνομαι πόσο δυσβάσταχτα ανεδαφικό ακούγεται ένα τέτοιο ευχολόγιο (το να μιλάς για την ανάγκη της διαδρομής προς κάποια μορφή κοινωνικής ευημερίας στην Ελλάδα σήμερα μοιάζει με ανέκδοτο), αλλά ειλικρινά δεν μπορώ να σκεφτώ οποιονδήποτε άλλο δρόμο εκτός από μια τέτοια στοχοθεσία. […]

*Απόσπασμα από συνέντευξη στη Σταυρούλα Σκαλίδη

Ο Θανάσης Τριαρίδης είναι συγγραφέας. 

πηγή protagon.gr