Με αφορμή την προβολή του βραβευμένου στο 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ντοκιμαντέρ «Ο τυφλός ψαράς» του Στρατή Βογιατζή και της Θέκλας Μαλάμου στις 27 και 28 Απριλίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στο πλαίσιο της έκθεσης «Χίος: 1912-2012, εκατό χρόνια ελευθερία;», ο Στρατής Βογιατζής μιλάει στο ελculture για το ευρύτερο εγχείρημα στο οποίο αυτό εντάσσεται, το Caravan Project, το οποίο έχει ξεκινήσει από κοινού με τη Θέκλα Μαλάμου, καθώς και για την πολιτιστική δράση «Ένας άλλος κόσμος είναι εδώ».
ελc: Another World is Here-the Caravan Project: ποιος είναι ο κόσμος μας και ποιος ο άλλος, εκείνος που δε βλέπουμε και φιλοδοξείτε να αναδείξετε μέσω του Caravan Project;

Στρατής Βογιατζής: Αυτό που αντικρίζουμε σήμερα δεν είναι μια οικονομική τραγωδία παρά μια τραγωδία εκποιημένων συνειδήσεων και παραστρατημένων πολιτών. Το ανησυχητικό δεν είναι ότι καταρρέει ένα διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα αλλά ούτε ότι έχει διαρραγεί ένας σαθρός κοινωνικός ιστός. Σε μια κοινωνία ψυχικά άρρωστη που προήγαγε αξίες υποτέλειας και συμβιβασμού, αυτό θα έπρεπε να είναι ευχή όλων των αφυπνισμένων πολιτών. Το ανησυχητικό είναι η παράδοση των πιο μαχητικών διαθέσεων της ανθρώπινης φύσης για δικαιοσύνη και ελευθερία και η αντικατάσταση τους με ωφελιμιστικές πρακτικές. Αυτό έχει ως συνέπεια να βαδίζουμε χωρίς προσανατολισμό και στηρίγματα, απόρροια της καταρρακωμένης αυτοπεποίθησης μας, του εκκωφαντικού κενού παίδευσης και των σμπαραλιασμένων αξιών που μας κληρονομήθηκαν. Όλα αυτά μέσα σε ένα παρηκμασμένο οικονομικά αλλά και κοινωνικά δυτικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε τα τελευταία 20 χρόνια με την επέλαση του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου και της επιβολής των νόμων της ελεύθερης αγοράς. Ένα μοντέλο αγοράς που έχει αντικαταστάσει τους πολιτικούς με πολυεθνικές, τους ανθρώπους με άτομα, τη κοινότητα με την ατομικότητα, τις συνειδήσεις με υπολογισμούς. Ο άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από την ουσία του ανθρώπου. Είναι απαραίτητη μια ριζοσπαστική αναθεώρηση του κόσμου και της πραγματικότητας που μας περιβάλλει, χρειαζόμαστε το πλημμύρισμα από την απελευθερωτική δύναμη του ουτοπικού πνεύματος, ότι όλα είναι δυνατά, ότι μπορεί να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο. Εάν δεν επινοήσουμε ένα νέο χάρτη για τις ζωές μας η προοπτική για αυτόν τον πολιτισμό διαγράφεται ζοφερή. Τα λόγια του Γκράμσι είναι πιο επίκαιρα από ποτέ: «Ο παλιός κόσµος πεθαίνει και ο καινούργιος πασχίζει να γεννηθεί. Ζούµε στην εποχή των τεράτων». Είμαστε βέβαιοι ότι υπάρχει μία άλλη Ελλάδα που γιορτάζει το διαφορετικό, που αντιστέκεται δημιουργικά που συνεχίζει να ονειρεύεται. Ο σκοπός είναι να σπρώξουμε την δημιουργική μας αναζήτηση όσο γίνεται πιο πέρα στις γωνιές της ελληνικής γης και να κάνουμε γνωστές τις ιστορίες μιας «άλλης» Ελλάδας, ζωντανής με προσωπικότητα, με σπινθηροβόλο πνεύμα και καρδιά που χτυπάει δυνατά. Στόχος του «Ένας Άλλος Κόσμος Είναι Εδώ» είναι μέσα σ’ αυτό το μονότονο και ασφυκτικό πλαίσιο ζωής, να τονίσει την παρουσία εναλλακτικών δυνατοτήτων, να φωτίσει την ποικιλομορφία των διαφορετικών τρόπων πράττειν. Να συναντήσει βαρκάρηδες και γεωργούς, γλεντζέδες και παραμυθάδες, οραματιστές και εφευρέτες, αναχωρητές και ρομαντικούς, αυτούς που έχουν αποσκιρτήσει από την καθεστηκυία και έχουν γιορτάσει το διαφορετικό. Αυτούς που αποφάσισαν να ζήσουν τη ζωή τους σύμφωνα με αυτό που τους επιτάσσει η καρδιά τους και όχι με αυτό που οι προβαλλόμενες τάσεις ορίζουν σ’ αυτούς να πράξουν.

ελc: Πώς προέκυψε η ιδέα για το συγκεκριμένο εγχείρημα;
Σ.Β.: Έπρεπε να κάνουμε κάτι. Έπρεπε να αντιδράσουμε δημιουργικά σε αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία 2 χρόνια. Θεωρήσαμε ότι η δράση μας θα είχε αξία αν φέρναμε στο προσκήνιο προσωπικές ιστορίες, ανθρώπους που μπορούν να εμπνεύσουν, να αφυπνίσουν άλλους με τη στάση ζωής τους. Επιπλέον ήταν και μια επιθυμία μας να γνωρίσουμε αυτό τον τόπο, να εστιάσουμε σε ένα διαφορετικό τρόπο ζωής και να φωτίσουμε μια Ελλάδα που δεν έχει φωνή στα επίσημα μέσα ενημέρωσης. Στην Ελλάδα του σήμερα έχουμε όλοι χρέος να είμαστε ακτιβιστές, αλληλέγγυοι, ονειροπόλοι και εσωτερικά ελεύθεροι ώστε να θεραπεύσουμε τις παλιές πληγές, να αντικαταστήσουμε αυτήν την απελπισία που μας έχει καταβάλει με μια νέα θεώρηση του κόσμου μέσα από αξίες που μας φέρνουν κοντά σε μια πιο ουσιαστική μορφή του «ευ ζην». Ο σημερινός άνθρωπος αποσυντίθεται και καλούμαστε να συνθέσουμε μαζί την εικόνα του μελλοντικού ανθρώπου, όπως λέει ο Καστοριάδης. Αυτή είναι η ευθύνη μας σήμερα.

ελc:.Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους του Caravan Project είναι η συγκέντρωση και η παιδευτική αξιοποίηση ιδιαίτερων ιστοριών. Κάποτε οι άνθρωποι συναντιούνταν για να πουν ιστορίες, δημιουργούσαν κοινότητες με βάση τις κοινές τους αφηγήσεις. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η θέση της αφήγησης σήμερα;
Σ.Β.: Σε όλες τις κουλτούρες η αφήγηση ιστοριών είχε ξεχωριστή θέση, καθώς μέσω αυτών υφαίνονταν ο ιστός που συνενώνει το συλλογικό υποσυνείδητο. Οι ίδιες οι ιστορίες είναι τα νήματα που συνδέουν τις ζωές των ανθρώπων. Λαοί που δεν είχαν καμία γεωγραφική ή πολιτισμική σχέση μεταξύ τους μοιράζονται τις ίδιες ιστορίες. Οι ιστορίες διαμορφώνουν αυτό που είμαστε και μέσω την ιστοριών μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον άλλον. Έλεγε κάποιος ότι η ζωή αποτελείται από τυχαία συμβάντα και από καταστάσεις που συνδέονται μεταξύ τους χωρίς κάποια λογική, χωρίς κάποιο νόημα και συνέχιζε λέγοντας ότι χρησιμοποιούμε τις ιστορίες για δώσουμε νόημα στα πράγματα που μας περιβάλλουν. Τίποτα αληθινότερο του αληθινού λοιπόν από την ανθρώπινη ιστορία. Οι ανθρώπινες ιστορίες μπορούν να εμπνεύσουν. Μέσα από αυτές γινόμαστε ο άλλος, μπαίνουμε στα παπούτσια κάποιου άλλου και κοιτάμε την πραγματικότητα. Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό και πολύ απελευθερωτικό γιατί απεγκλωβιζόμαστε από τα στενά όρια της αντίληψης που ασυνείδητα ή συνειδητά έχουμε επιβάλει στους εαυτούς μας. Η ιστορία είναι το πέρασμα στην άλλη πραγματικότητα, η ανάγκη να συνδεθείς με κάτι που δεν είναι δικό σου και ταυτόχρονα είναι. Και οι ιστορίες αυτές έχουν κεντρικό ρόλο να παίξουν γιατί πρώτα πρώτα μπορεί να διαμορφώσουν πρότυπα και τα πρότυπα δημιουργούν αξίες και τρόπους συμπεριφοράς. Παλιότερα αυτοί που ‘παιρναν τα βουνά θεωρούνταν γραφικοί τώρα θεωρούνται πρωτοπόροι. Σε αυτή την εποχή χρειαζόμαστε ανθρώπους που έχουν αποσκιρτήσει από την καθεστηκυία, και έχουν αποφασίσει να φύγουν έξω από αυτό το μονοδιάστατο τρόπο που οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους. Οι ιστορίες του σήμερα είναι ο πολιτισμός του αύριο.

ελc:Ο «Τυφλός ψαράς» είναι αδιαμφισβήτητα μια συγκλονιστική ιστορία. Με ποια μέθοδο εντοπίζετε τις ιστορίες που παρουσιάζετε;
Σ.Β.: Υπάρχει ένα κομμάτι μέσα στο Caravan Project που ονομάζεται Ξεχωριστοί άνθρωποι. Σε αυτό το project περιλαμβάνεται μια σειρά από ντοκιμαντέρ -ένας συνδυασμός φωτογραφίας, βίντεο, αφήγησης και μουσικής- τα οποία θα βασίζονται σε ανθρώπους ξεχωριστούς που μέσα από τα μάτια τους θα φανερώνεται ο τόπος, ο τρόπος και η φιλοσοφία ζωής που ασπάζονται και που με αυτή πορεύονται. Το πρώτο ντοκιμαντέρ από αυτή τη σειρά, αφορά το Γιάννη Κουκούμιαλο, έναν τυφλό και χωρίς χέρι ψαρά στο χωριό της Λαγκάδας, στη Χίο. Το κοινό νήμα που θα συνδέει τα επιμέρους ντοκιμαντέρ, αυτούς τους καθημερινούς ήρωες, θα είναι μια ζωντανή εσωτερική φλόγα για ζωή, που τους κάνει να αγωνίζονται για αυτό που αγαπάνε και αντανακλούν μέσα από το αυθεντικό κομμάτι της ύπαρξης τους στον υπόλοιπο κόσμο. Στόχος μας είναι να κοιτάξουμε τον κάθε τόπο της Ελλάδας μέσα από τα μάτια τους, να συναντήσουμε ανθρώπους που ασκούν ακόμα παραδοσιακά επαγγέλματα, δασκάλους σε απομονωμένες περιοχές, ανθρώπους που ασκούν κοινωνική προσφορά, νέους επιχειρηματίες που κάνουν πράξη το όραμά τους σε απομακρυσμένες περιοχές, δίνοντας ζωή σ’ αυτές, ανθρώπους οικολογικά ευαισθητοποιημένους, καλλιτέχνες και δημιουργούς, καθημερινούς ανθρώπους που κρατώντας όμως μια αυθεντική στάση στη ζωή, είναι σε θέση να εμπνεύσουν και να αφυπνίσουν συνειδήσεις.

ελc:.Με ποιον τρόπο μπορεί το κοινό να εμπλακεί στο project;
Σ.Β.: Η πολιτιστική δράση «Ένας Άλλος Κόσμος Είναι Εδώ» βασίζεται στη συμμετοχή, στη διάδραση και στη διαφορετικότητα. Πρόκειται για ένα κάλεσμα σε ανθρώπους με δημιουργικό πνεύμα να περπατήσουν μαζί μας, να συνεισφέρουν με τις κλίσεις και τα ταλέντα τους, να συμμετάσχουν είτε στο ταξίδι είτε στην παραγωγή των επιμέρους εργασιών.Eπίσης, υπάρχει μια πλατφόρμα μέσα από την ιστοσελίδα μας όπου το κοινό μπορεί να συνεισφέρει δημιουργικά στο project μας. Μέχρι τώρα η όποια ενίσχυση στο project μας προήλθε από την στήριξη φίλων.

ελc: Ποια θα ήταν για εσάς η ιδανική εξέλιξη του project αυτού;
Σ.Β.: Ιδανική εξέλιξη για εμάς είναι η δημιουργία ενός εναλλακτικού χώρου εκπαίδευσης και διαλόγου, που θα προσφέρει ένα διαφορετικό πρίσμα μέσα από το οποίο θα μπορούμε να κοιτάξουμε τον τόπο μας και τον εαυτό μας. Το Caravan Project σαν μια διαφορετική πλατφόρμα πολιτισμού μέσα από παρουσιάσεις σε πόλεις, πλατείες, σχολεία και απομακρυσμένα χωριά θα επιδιώξει να εισάγει τη σπουδαιότητα της ανθρώπινης ιστορίας στη διαμόρφωση του ανθρώπινου ψυχισμού αλλά ταυτόχρονα θα συνεισφέρει σε έναν αναγκαίο διάλογο επαναπροσδιορισμού του τρόπου και του τόπου που ζούμε.