Μια συνέντευξη με το Στρατή Βογιατζή, εμπνευστή & μέλος της ομάδας του Caravan project, υπολείπεται πλήρως τέλους. Και αυτό, γιατί είναι αδύνατο να τερματίσεις την αφήγηση των ιστοριών των ανθρώπων, αυτές που ο Στρατής και η υπόλοιπη ομάδα αναζητούν και καταγράφουν μέσα από το οδοιπορικό τους. Τις ιστορίες αυτές μπορεί κανείς να τις βρει καταγεγραμμένες στην ιστοσελίδα του Caravan project. Ωστόσο αφετηρία για τη συζήτησή μας ήταν περισσότερο το δεύτερο στάδιο ζωής του καραβανιού, όπως βιώθηκε στην πρώτη στάση, τη Μυτιλήνη. Πλέον η ομάδα πέρασε από την καταγραφή στο συγχρωτισμό και τη δημιουργία νομαδικών, άρα και προσωρινών χώρων ζυμώσεων, οι οποίοι όμως έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν ριζωματικά και να αλλάξουν τις ισορροπίες στις τοπικές κοινότητες. Γιατί μερικές φορές είναι καλό να ταράζουμε τα νερά.

Υπάρχει η ανάγκη να αφηγηθούμε τη δική μας ιστορία, γιατί διαφορετικά κάποιος άλλος θα το κάνει για λογαριασμό μας. Η ανάγκη να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τη σπουδαιότητα της ανθρώπινης ιστόρησης, που τόσο βίαια αντικαταστάθηκε από την πληροφορία, απομυζήθηκε από την ενημέρωση. Να επενδύσουμε στον επαναστατικό χαρακτήρα που φαίνεται να διαπνέει το μοίρασμα των ανθρώπινων ιστοριών. Η πρόθεση μας αρχικά ήταν να αντιδράσουμε δημιουργικά σε μια κρίση που ξαφνικά αλλοίωσε το τοπίο, επέβαλε τη δική της ατζέντα και βάλθηκε να ορίζει τον ψυχισμό των ανθρώπων. Όλοι μας έχουμε συναντήσει εκείνους τους ανθρώπους, αυτούς τους γοητευτικούς δασκάλους, που εμφανίζονται απροσδόκητα στα ταξίδια μας, στη καθημερινότητά μας και πλαταίνουν, μεγαλώνουν τις ζωές μας, με ένα τρόπο που να φαντάζουν τόσο φτωχές αν αυτοί δεν υπήρχαν. Ξεκινήσαμε ένα οδοιπορικό λοιπόν το 2011 με σκοπό να συναντήσουμε τέτοιους ανθρώπους, αυτούς τους ασυμβίβαστους και διαφορετικούς, που κατοικούν πέρα από τα στείρα οικόπεδα της συναινετικής πραγματικότητας, εκεί στις παρυφές της κοινωνίας, ελεύθεροι και ανυπάκουοι, εκπέμποντας μέσα από μια δική τους προσωπική αλήθεια. Και επειδή, πιστεύω, τα πράγματα πρέπει να συμβαίνουν όταν η φωτιά καίει δυνατά, χωρίς να το καταλάβουμε βρεθήκαμε στο δρόμο αναζητώντας αυτούς τους ανθρώπους. Αφού περιπλανηθήκαμε σε διάφορες γωνιές της Ελλάδας καταγράφοντας ιστορίες καθημερινών ανθρώπων, μετά αρχίσαμε να τις επικοινωνούμε στο κοινό, σε πλατείες, σχολεία, φυλακές, καφενέδες και πανεπιστήμια κουβεντιάζοντας απροσχημάτιστα, ελεύθερα, πάνω στις δυναμικές τις οποίες η κάθε ιστορία υπαινισσόταν. Το αποτέλεσμα ήταν πάντα απρόβλεπτο, φρέσκο, χωρίς η όποια κατήχηση ή ιδέα να οικειοποιείται τη ζωτικότητά του.

Στο ταξίδι μας αναζητήσαμε αυτούς τους ανθρώπους, που η ιστορία τους μπορεί να αποτελέσει τροφή για ένα δημιουργικό διάλογο πάνω σε ζητήματα που άπτονται του καιρού μας. Συναντήσαμε έναν τυφλό και χωρίς χέρι ψαρά, μια τσιγγάνα ακτιβίστρια που αγωνίζεται για τα δικαιώματα των ρομά, έναν γεωργό που ζει, μοναδικό εναπομείναντα, στο δάσος των Σκουριών, που αρνείται να υποταχθεί στις επιδιώξεις μιας πολυεθνικής να εξάγει χρυσό από το υπέδαφός του, μια ομάδα νέων παιδιών που ονειρεύεται ένα διαφορετικό τρόπο ζωής από αυτόν της πόλης δημιουργώντας μια οικοκοινότητα, ένα μοναχικό γλύπτη στο Καστελόριζο, που περπατάει ξυπόλυτος σμιλεύοντας το τοπίο γύρω του, έναν αναρχικό παππού που κατασκευάζει λύρες, και άλλους πολλούς καθημερινούς ανθρώπους, που παρόλο που είναι διαφορετικοί, οι τόποι που μας οδηγούν είναι κοινοί. Απέναντι σε μια κοινωνία που κατασκευάζει υποτελείς πολίτες και κόντρα σε μια πληκτική ομοιομορφία που προωθεί μια στείρα εκπαίδευση, οι άνθρωποι αυτοί αντανακλούν με τη διαφορετικότητά τους, το δικαίωμά τους στον αυτοπροσδιορισμό. Ένα εσωτερικό νήμα που συνδέει τις ιστορίες του Caravan Project είναι η εγνωσμένη ιδιότητα του ανθρώπου για αντίσταση απέναντι στην καταπίεση, η υπέρβαση απέναντι στις συνθήκες που απειλούν να τον καθορίσουν, το μεγαλείο που επιδεικνύει στην ήττα και η αναζήτηση της χαμένης του αξιοπρέπειας.

Από τις ιστορίες του Caravan project σίγουρα μία απ’ τις σημαντικότερες ήταν αυτή με τον τυφλό ψαρά, μιας και ήταν η πρώτη που κάναμε ντοκιμαντέρ χωρίς να ξέρουμε ακριβώς τι κάνουμε. Ήμασταν πολύ τυχεροί, γιατί αυτός ο άνθρωπος ήταν απίστευτος, ένας ατρόμητος και παράδοξος ψαράς. Ήταν σαν να λέγαμε πως πήραμε μια ευχή, ένα καλό κατευόδιο από ένα γέροντα στο Άγιο Όρος. Μας προσέλκυσαν άνθρωποι που δεν συμβαδίζουν με τον κοινώς αποδεκτό τρόπο ζωής, που έχουν τη δική τους σημαία, μιλάνε τη δική τους γλώσσα, διαμορφώνουν οι ίδιοι το πεπρωμένο τους, φανερώνοντας μια φυσική στωικότητα απέναντι στη ζωή, μια αξιόπρεπεια, αποφεύγοντας να διαλαλούν την πραμάτεια τους.

Στον πρώτο κύκλο του Caravan project η βασική ομάδα ήμασταν τρία άτομα και μας πλαισίωναν και πολλά άλλα από διαφορετικά πολλές φορές background, πράγμα που έδινε έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα στην καταγραφή των ιστοριών, που ήταν το κυρίως αντικείμενό μας.

Στο δεύτερο κύκλο του πρότζεκτ, που ξεκίνησε στη Μυτιλήνη, συνεχίζουμε την ίδια πορεία, μόνο που είμαστε πιο ανοιχτοί στον κόσμο με ένα σημαντικό αριθμό δημιουργών και ερευνητών να πλαισιώνει την ομάδα του Caravan. Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα χώρο όπου οι άνθρωποι θα έρχονται κοντά, θα μοιράζονται κοινά αγαθά και θα συνδημιουργούν. Στη νέα εποχή που ξημερώνει, οι ενδιάμεσοι χώροι ετερότητας, όπου οι άνθρωποι συνευρίσκονται, αφενός ενισχύουν τους συνεκτικούς δεσμούς μεταξύ των μελών της κοινότητας και αφετέρου δημιουργούν την απαραίτητη θωράκιση απέναντι στις εκφυλιστικές τάσεις της εποχής μας.

Οι εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις του caravan, πραγματοποιούνται σε δύο μογγολικές νομαδικές κατασκευές, τα yurt. Κινούμαστε νομαδικά σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και αυτοί οι χώροι θα λειτουργούν αφενός ως εκθεσιακοί, ενσωματώνοντας δηλαδή το υλικό που έχουμε συλλέξει τα τρία τελευταία χρόνια και αφετέρου σαν εκπαιδευτικοί χώροι, όπου θα δοθεί το ερέθισμα και σε άλλους να έρθουν κοντά μας και να αναζητήσουν τις δικές τους ιστορίες.

Μέσω της εγκατάστασης του νομαδικού πολυχώρου μας με τις σκηνές Yurt, επιδίωξή μας είναι, όχι μόνο να μοιραστούμε, αλλά και να εμπλουτίσουμε το έργο που έχει ήδη παραχθεί, ανάγοντάς το σ’ ένα κοινό δημιουργικό αγαθό με ριζωματικό χαρακτήρα, το οποίο μοιραζόμαστε όλοι μαζί και στο οποίο μετέχουμε πλέον όλοι ισότιμα, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια μεταμόρφωση του τοπίου γύρω του.

Η εκπαιδευτική μας δράση, μέχρι στιγμής, αφορά τα εκπαιδευτικά εργαστήρια για μαθητές που συμβαίνουν κάθε πρωί και τα σεμινάρια για ενήλικες που λαμβάνουν χώρα το απόγευμα. Τα πρωινά έρχονται τάξεις, συνήθως 20- 25 παιδιά , τα οποία φιλοξενούμε στο yurt για δύο ώρες. Ουσιαστικά τα παιδιά έρχονται σε μια πρώτη επαφή με τις ιστορίες του Caravan και σκιτσάρουν ή γράφουν το νόημα που βγάζει η κάθε ιστορία και μετά το συζητάνε.  Στο δεύτερο μέρος, τα παιδιά φέρνουν τις δικές τους ιστορίες, κουβεντιάζουν και ζωγραφίζουν ιστορίες που τους αφορούν. Ουσιαστικά, καλλιεργείται η ανάγκη των παιδιών να αφηγηθούν μια ιστορία δική τους, μια ιστορία που τους έχει αγγίξει και ως ένα βαθμό τους έχει διαμορφώσει κιόλας. Το απόγευμα πραγματοποιούνται σεμινάρια σε ενήλικες πάνω στη βιωματική αφήγηση, το ντοκιμαντέρ, τη φωτογραφία, και τη δημιουργική γραφή. Δίνοντας τα εργαλεία σε νέους ανθρώπους στις ντόπιες κοινωνίες να καταγράψουν τις ιστορίες που τους αφορούν και δουλεύοντας από κοινού πάνω σε αυτές, επιδίωξή μας είναι να δημιουργηθεί ένα ζωντανό αρχείο ιστοριών, που θα συμπυκνώνει ένα ζωντανό κομμάτι της τρέχουσας ιστορίας μας, αντανακλώντας, με τρόπο σύγχρονο και ενεργητικό, τον παλμό και την ιδιοσυστασία του τόπου που κατοικούμε.

Ο κόσμος της Μυτιλήνης αντέδρασε πολύ θετικά σε όλα αυτά. Ήρθε αρκετός κόσμος στην έκθεση, η οποία λειτούργησε σαν μια δυναμική έμπνευσης, αφού στήθηκε με τη μορφή ημερολογίου. Ο κόσμος μπορούσε να έρθει, να μελετήσει τις ιστορίες του Caravan, να κουβεντιάσει μαζί μας και να μοιραστεί τις δικές του ιστορίες. Κάθε Τετάρτη και Σάββατο πραγματοποιούνταν προβολές μέσα στο χώρο των yurt των ντοκιμαντέρ και των μικρών ιστοριών του Caravan και στη συνέχεια ακολουθούσε διάλογος πάνω στις δυναμικές κάθε ιστορίας. Αρκετές βραδιές πραγματοποιήθηκαν ζωντανές συναυλίες από μια πληθώρα εξαιρετικών μουσικών που κατοικεί πλέον στη Μυτιλήνη. Συνεργαστήκαμε επίσης και με το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας, με παιδιά που μαθαίνουν γραφή και ανάγνωση, αλλά και με το ίδρυμα Θεόφιλου, όπου έγινε μια δράση για παιδιά με ζωγραφική. Τέλος, κάναμε και μια κοινοτική δράση με την υπεύθυνο της νομαδικής αρχιτεκτονικής, Ελένη Τζιρτζιλάκη, όπου προσκαλέσαμε μετανάστες και πρόσφυγες μέσα στα yurt, δειπνήσαμε μαζί τους και καταγράψαμε τις ιστορίες τους.

Έχοντας ολοκληρώσει τον πρώτο σταθμό, τη Μυτιλήνη, δουλεύουμε το υλικό που έχει παραχθεί, όπως για παράδειγμα τις ιστορίες των παιδιών που συμμετείχαν στα εργαστήρια. Μετά πάμε σε επόμενη πόλη και ξεκινάμε απ’ την αρχή. Περιοχή δεν έχουμε αποφασίσει ακόμη, αλλά θα είναι σίγουρα στην Κρήτη. Έπειτα ακολουθούν η Σύρος, τα Γιάννενα, ίσως η Σαμοθράκη, η Καλαμάτα και μετά Αθήνα, Θεσσαλονίκη.

Υπάρχουν κάποιες επαφές με πολιτιστικούς χώρους, χώρους τέχνης και  ιδρύματα στο εξωτερικό. Μες τα σχέδιά μας είναι να επισκεφτούμε κάποιες χώρες στο εξωτερικό, αλλά ακόμη δεν ξέρουμε αν θα γίνει η ίδια δράση που έγινε και εδώ, ή κάποια προσαρμοσμένη στις ανάγκες του εκάστοτε προορισμού.

Ένα από τα ενδιαφέροντα πράγματα που συμβαίνουν με το καραβάνι αυτό είναι ότι είναι ένα διαρκές πείραμα με πολλά λάθη, εκπλήξεις, απρόβλεπτα, το οποίο δοκιμάζεται, εμπλουτίζεται και αλλάζει διαρκώς. Εύχομαι στο μέλλον να παραμείνει έτσι και να έρθουν νέοι άνθρωποι, με πιο φρέσκες ιδέες, να πάρουν τη σκυτάλη και να συνεισφέρουν με τις κλίσεις και τα ταλέντα τους.

Επιδίωξη του Caravan project είναι να πλάσει μια φαντασία, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας πραγματικής, όσο και φανταστικής συνεύρεσης, διευρύνοντας τα όρια της ανθρώπινης επαφής, μετουσιώνοντας το ατομικό σε συλλογικό. Για να συμβεί αυτό είναι σημαντικό να αρθρώνεται ακούραστα μια ιστόρηση που θα φορτίζει με ευθύνη την παρουσία μας. Η κοινή αυτή ιστόρηση μας διδάσκει πως οι ύψιστες αξίες είναι συμμετοχικές αξίες. Μια ιστορία που δεν είναι καταγεγραμμένη, που δεν μοιράζεται μας καταδικάζει να πεθάνουμε μουγγοί και δυστυχείς. Η φαντασία και ο λόγος, η μνήμη και η αφήγηση συνιστούν, όχι μόνο τον πυρήνα της κάθε ιστορίας, αλλά και τον τόπο συνάντησης της ημιτελούς ανθρωπιάς μας.

Πηγή elculture.gr.